Tạp bút, Nguyễn Thị Hậu
Vài năm gần đây nhiều người Sài Gòn có thói quen rủ nhau đi
cà phê, thư giãn, mua sắm ở ngoài trung tâm thành phố, họ rủ nhau qua Phú Mỹ
Hưng, khu đô thị mới trẻ trung và thoạt gặp, ta thấy nó mang dáng vẻ của một
Singapore bởi sự quy hoạch hạ tầng “đâu ra đấy”, vẻ hiện đại của những công
trình kiến trúc và nếp sống “văn minh đô thị” của cộng đồng dân cư.
Hai mươi năm trước Phú Mỹ Hưng bắt đầu được khởi công xây dựng.
Lúc đó ít người Sài Gòn biết về khu đô thị mới này, bởi nó ở phía nam thành phố,
một vùng lầy trũng ngập nước triều, kênh rạch chằng chịt. Ngày nắng hơi phèn bốc
lên cháy da, ngày mưa mờ mịt đi cạnh nhau không nhìn rõ mặt. Những mái lá
nghèo, những cây cầu dừa cầu tre lắc lẻo, “đám lá tối trời” trải dài theo kinh
rạch ngút mắt không lọt nổi một tia nắng mặt trời giữa trưa… Cách trung tâm Sài
Gòn – chợ Bến Thành khoảng 6,7 cây số thôi mà chỉ cần đi qua Kinh Tẻ ta như lọt
vào một thế giới khác, từ nơi đây nhìn về quầng sáng rực lên phía trung tâm
thành phố là cả một giấc mơ.
Chỉ trong vòng gần mười năm hình hài của một thành phố mới
đã hiện lên rõ nét. Đầu tiên là con đường chính đông - tây thênh thang mười mấy
làn xe, trên dải phân cách những hàng cây xanh được trồng cùng lúc với sự khai
sinh con đường đã tỏa bóng mát. Một bên đường thi thoảng có những hồ nhỏ đầy
hoa sen hoa súng, vốn là những đoạn còn lại của con rạch dài trước đây, được nạo
vét lại, trồng cỏ trên bờ thả cá dưới hồ. Ngày nghỉ nhiều người đến đây thả câu
ngả mình trên cỏ nghe cá đớp mồi mà chẳng quan tâm đến việc con cá nào đang cắn
mồi kéo chiếc cần câu.
Trong phố, những tòa nhà kiến trúc đẹp và hiện đại được xây
dựng với tốc độ chóng mặt. Rồi khu công sở văn phòng, thương mại dịch vụ, khu
dân cư trung cấp cao cấp… cùng nhau bắt đầu một cuộc sống mới. Trong những khu
phố luôn có một công viên nhỏ, thảm cỏ xanh, bụi hoa thấp, vài trò chơi vận động
cho trẻ em… Không khó để nhận thấy nét duyên dáng và chỉn chu trong quy hoạch
tổng thể ở Phú Mỹ Hưng. Những khu phố
khác nhau xen kẽ là giải pháp thông
minh nhằm tích hợp trong một
không gian không quá rộng lớn đầy đủ cả môi trường tự nhiên và cấu trúc hạ tầng dịch vụ đô thị với tất cả
những tiện ích hiện đại mà không làm cho đô thị trở nên
chật hẹp bức bối, vẫn thoáng đãng và bình yên.
Lang thang trên những con đường, những khu phố hay ngồi lặng
lẽ trong một quán cà phê, quán bar ở Phú Mỹ Hưng, bạn có thể cảm nhận được sự
đa dạng là yếu tố đặc trưng văn hóa ở đây. Đa dạng trong thành phần cư dân đến từ
nhiều nơi trong và ngoài nước, đa dạng trong giao tiếp, trong giáo dục, trong
ngành nghề, trong ẩm thực, trong các lễ hội hoành tráng nhưng vẫn mang tính
nhân văn và truyền thống. Với sự đa dạng văn hóa, Phú Mỹ Hưng thực sự trở thành
một trung tâm văn hóa, là địa chỉ kết nối giao lưu của nhiều nền văn hóa khác
nhau.
Nhìn chung dân cư sinh sống ở Phú Mỹ
Hưng đều thuộc thành phần khá giả,
cùng với nhiều Việt kiều và công
dân nước ngoài đến làm việc tại TP.HCM thuê nhà
sống tại đây.
Trong quá trình cộng cư đã có sự tiếp biến, giao lưu về văn hóa giữa các cộng
đồng, trở thành một đô thị mới “đa văn hóa” như đặc điểm truyền
thống nổi trội của Sài Gòn từ hàng trăm năm nay.
Tuy có nhiều trường học, quán ăn dành cho những “tiểu cộng đồng”
nhưng các cộng đồng dân cư
không ẩn mình
trong không gian văn hóa riêng như
các “tiểu văn hóa” khác tại các
đô thị lớn, mà hầu như không có sự ngăn
cách đáng kể nào trong việc hòa hợp và thích nghi với nhau giữa các “tiểu cộng
đồng”cư dân. Điều này có lẽ bắt nguồn từ một nền tảng kinh tế - văn hóa “đô thị
văn minh hiện đại” của Phú Mỹ Hưng, được xác định rõ ràng khi bắt đầu quy hoạch,
xây dựng và quá trình phát triển hơn hai mươi năm nay.
Cảnh quan đô thị với những không gian công cộng thiết kế,
xây dựng mang vẻ đẹp giản dị mà tiện lợi là một yếu tố thu hút những người trẻ
đến đây tổ chức những sinh hoạt cộng đồng. Giữa khung cảnh một bên là những tòa nhà nhiều màu sắc
kiểu dáng rất hiện đại với bên kia vẫn là dòng sông nước lặng lờ xanh in bóng dừa
nước, một bên là những quán cà phê quán bar quán ăn với bảng quảng cáo bằng nhiều
ngôn ngữ và bên kia thấp thoáng chiếc ghe tung chài mỗi sớm, làn khói bếp mong
manh mỗi chiều… Sự tương phản này như một tác phẩm của “nghệ thuật sắp đặt”, vẻ
lộng lẫy không làm lu mờ mà làm cho nét đẹp đơn sơ giản dị nổi bật hơn lên. Sống
ở Phú Mỹ Hưng người ta cảm nhận rõ ràng giá trị của môi trường tự nhiên bởi nó
làm cho môi trường nhân tạo trở nên đáng sống và sống đẹp.
Tại Phú Mỹ Hưng cảnh quan tự nhiên được giữ lại, “bảo tồn”
như những “điểm nhấn” trong một đô thị hiện đại. Tuy nhiên cũng cần gắn kết Phú
Mỹ Hưng với thành phố hiện có về không gian văn hóa, để văn hóa Phú Mỹ Hưng
không lẻ loi, cách biệt với văn hóa “Sài Gòn ba trăm năm”. Không gian văn hóa
nào có thể kết nối đô thị mới với thành phố Sài Gòn còn lưu giữ nhiều dấu tích
của hơn một trăm năm phát triển? Chính là không gian văn hóa của cộng đồng dân cư trước đây từng
sống tại khu vực “Nhà Bè nước chảy chia hai…”. Họ đã sinh sống trong môi
trường thiên nhiên
tại đây và đã có những ứng xử thế nào với
thiên nhiên, ứng xử thế nào trong
xã hội? Cảnh quan tự nhiên đầm lầy sông nước như thế thì chắc hẳn nơi đây cũng
là nơi “văn hóa sông nước” thấm đẫm trong sinh hoạt, lối sống…
Có lẽ hiểu được điều đó nên đi trên những con đường, qua những
tòa nhà sang trọng có khi ta bắt gặp một vài cảnh quan thôn dã như vườn chuối,
dòng kinh cây cầu, khu vườn hoa lá đơn sơ, ngôi nhà gỗ mái ngói cổ xưa… mà những
người thiết kế đã cố gắng “phục dựng” lại. Trong sự
đa dạng văn hóa của Phú Mỹ Hưng
hiện tại, sự hiện
diện của văn
hóa truyền thống là một điều đáng
quý, là một nét độc đáo
trong bức tranh văn
hóa đa dạng của
khu đô thị này. Chính điều đó làm nên một Phú Mỹ Hưng “như bên Tây” nhưng vẫn
là một Phú Mỹ Hưng của Sài Gòn, của Việt Nam.
Nhiều năm trước trong chúng ta mấy ai có thể hình dung ra một
đô thị văn minh hiện đại như thế mọc lên giữa vùng hoang hóa ngoại ô Sài Gòn
hoa lệ? Còn giờ đây, giữa những vùng sâu vùng xa và những khu đô thị mới như thế
này cũng chỉ cách nhau một giấc mơ…
Mong lắm thay ngày giấc mơ đó trở thành hiện thực.
Sài Gòn 17/12/2014
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét