Tản
văn, Nguyễn Thị Hậu
Nếu bậc thềm nhà biết nói, chắc chúng sẽ thì thầm kể
lại những gì đã chứng kiến, là chuyện của
một ngôi nhà và những đời người ở đó…
Ngôi nhà miền quê là ngôi nhà xưa mái ngói rêu
phong, ba gian hai chái và hàng hiên rộng mái xà thấp che bớt nắng và ánh sáng,
làm cho người ngồi trong dễ dàng nhìn ra ngoài sân ngõ nhưng người đứng ngoài
khó nhìn rõ bên trong nhà. Mỗi ngày, sáng sớm mẹ thức dậy, bước ra thềm vừa chải
mái tóc dài vừa nhìn bao quát sân vườn còn mờ mịt hơi sương. Bao nhiêu buổi
sáng mẹ đã đứng đây từ ngày về làm dâu, từ khi mái tóc đen dày dài phủ gót chân
đến ngày bạc trắng mỏng như những sợi tơ… Cứ nghe tiếng kẹt cửa và bước chân mẹ
nhẹ nhàng là con chó chạy lại vẫy đuôi mừng rỡ, con mèo lượn sát cọ mình mềm ấm
vào chân mẹ, đàn gà vịt trong chuồng phía sau nhà cũng lục tục gọi nhau… Chỉ
lát sau bếp đã đỏ lửa, ấm nước reo nho nhỏ, đàn gà tíu tít nhặt thóc ngoài sân,
đàn vịt lẹp xẹp kéo nhau ra ao. Khi bước chân nhanh nhẹn của cha cùng với tiếng
mở cổng lạch cạch vang lên thì cũng là lúc trời sáng rõ… Một ngày mới bắt đầu.
Từ sân vào nhà bước lên hai bậc thềm, những buổi chiều
mát mẻ mẹ thường ngồi chải tóc cho con gái và nói chuyện với cha ngồi uống nước
trong nhà. Có khi chị ngồi may vá và lắng nghe tiếng trò chuyện của cha với
“anh hàng xóm qua thăm hai bác”, thỉnh thoảng chị vào nhà pha ấm trà mới, liếc
nhanh “hàng xóm” rồi lại ra ngồi bậc thềm thì thầm gì đó với mẹ. Ít lâu sau chị
lấy chồng. Ngày đưa dâu mẹ dừng chân ở bậc thềm, nhìn theo con gái đến khi đoàn
người đón dâu khuất dần trên đường làng, mẹ ngồi xuống bậc thềm, im lặng… Hồi
còn nhỏ có lần chị mải chơi, đến trưa vẫn chưa nấu cơm, nghe tiếng mẹ đi làm về
chị quýnh quáng chạy vào nhà xúc gạo đi vo, vấp bậc thềm cao rá gạo đổ vung vãi.
Mẹ xoa dầu vào cục u sưng to trên trán chị xót xa không nỡ mắng… Giờ chị đi rồi,
mẹ lại xót xa không biết ngôi nhà mới mà con gái sẽ về ở đó bậc thềm có cao
không?
***
Cuộc đời trải dài theo
những chuyến đi. Ở những nơi tôi qua có con đường chạy qua làng quê. Hai bên đường
những ngôi nhà xinh xắn nằm giữa khu vườn nhỏ trồng hoa, vài luống rau, cây táo
trong sân, hàng rào gỗ sơn nâu, mái ngói xám dốc đứng, cửa sổ tầng sát mái như
đôi mắt lặng ngắm con đường mềm mại chạy qua chia ngôi làng làm hai nửa. Có
khi là con đường nhỏ chạy giữa rừng thưa, một bên là lối đi nhỏ lát gạch sạch sẽ
dành cho xe đạp, bên kia lề đường rộng rãi và những ngôi nhà nhỏ. Qua cửa sổ
sơn màu sáng buông rèm trắng có thể nhìn thấy gian phòng ấm cúng ngọn đèn vàng.
Phía trước là bậc tam cấp bằng gỗ có tay vịn thanh mảnh, vài chậu hoa nho nhỏ đủ
màu sắc đặt sát cửa ra vào… Có khi là con đường chạy qua thành phố với đèn giao
thông và những vạch sơn trắng. Nhà trên đường phố lùi sau vỉa hè và thảm cỏ
xanh, có hàng rào thấp và bậc thềm bằng gạch trông quen thuộc với cả người tình
cờ đi qua…
Những ngôi nhà như thế cứ
lùi lại phía sau
xe hơi, phía sau đoàn tàu, thậm chí có lần khi máy bay đã cất cánh mà tôi còn
như nhìn thấy rõ ràng bậc thềm nhà ai bên cạnh bụi lavender tim tím thoảng
hương thơm lướt qua dưới kia, nơi tôi vừa từ biệt ra đi… Những
bậc thềm nơi đâu cũng bình yên giống như ngôi nhà xưa của cha mẹ, bình yên đến
mức có thể ngồi đợi một ai đó ở bậc thềm xinh xắn này cho đến hết đời… dù có thể
là đợi chờ trong vô vọng…
***
Thềm nhà là “ranh giới” sân, vườn và ngôi nhà, nhưng
không ngăn cách lạnh lùng như hàng rào “kín cổng cao tường” mà luôn thân thiện
mời gọi người đến, lưu luyến người đi. Nó tạo nên sự gắn kết của mỗi ngôi nhà với
cảnh quan xung quanh. Người ta có thể không ngồi xuống nền nhà nhưng hoàn toàn
có thể ngồi ngay ở bậc thềm, ngồi ở đây thấy mình hòa hợp như một phần của ngôi
nhà, của sân vườn, thậm chí là một phần của con đường chạy qua ngoài kia… Khách
đến chơi có thể ngồi ở bậc thềm chỉ là khách thân quen “như người nhà”.
Ở làng xưa những nhà cũ đã không còn. Cha mẹ khuất
núi, con cái ra thành phố, làng xóm đô thị hóa nhanh chóng, ngõ hẻm thành đường
bê tông mở rộng, giá đất lên cao ngất, nhà nhà rầm rộ phân lô bán nền xây nhà
cao tầng. Chẳng còn nhà nào có cái mái hiên rộng mát mẻ và bậc thềm lát gạch tàu
như xưa.
Bây giờ ở thành phố trong căn hộ chung cư cao tầng
làm gì có bậc thềm nhà thân thuộc. Con người lọt thỏm vào không gian toàn những
hình hộp đôi khi tạo cảm giác bất an. Cầu thang cao hun hút, bước vào thang máy
như chui vào cái lồng, chỉ khi nào bước ra mới yên tâm là mình không bị lơ lửng
giữa “đường”. Những căn hộ giống hệt nhau từ cấu trúc các phòng đến trang trí nội
thất “sang trọng và tiện dụng”. Hình như con người sống trong những căn hộ đó
cũng giống nhau, theo kiểu “mỗi gia đình chỉ có hai con vợ chồng hạnh phúc”. Bước
ra khỏi cửa là hành lang dài thông thống gió, bước vào nhà cửa khép lại ngay
sau lưng, tầm mắt chỉ chạm bức tường sơn bóng láng hay màu mè giấy dán tường
hay ô cửa kính lớn che rèm, không gian giới hạn bởi sự bằng phẳng và đơn điệu,
có phần lạnh lùng.
Đô thị mở rộng, ngoại ô là những “làng” villa nhà vườn
cao cấp. Cũng có hàng hiên và bậc thềm lát đá trơn láng mát lạnh nhưng chỉ là
nơi chủ và khách dừng chân chào hỏi, bỏ lại giày dép rồi bước vào phòng khách
máy lạnh ghế nệm êm ái. Chẳng ai còn
thói quen ngồi bệt xuống bậc thềm mà trò chuyện thân mật như xưa…
Có những lúc bỗng nhớ quay nhớ quắt bậc thềm nhà xưa
hay của ngôi nhà nào đó tình cờ lưu lại trong ký ức, lại thèm được ngồi đó duỗi
dài đôi chân phiêu lãng, nghe tiếng chim sâu lách chách dưới mái hiên, để những
ý nghĩ không đầu không cuối lang thang đâu đó và chờ đợi tiếng cửa mở… Tôi vẫn
tin rằng, một ngôi nhà có những bậc thềm giản dị bình yên thì ở đó luôn có những
trái tim ấm áp chờ đợi một trái tim mệt mỏi quay về…
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét