Hậu Khảo cổ: Trích SEX VÀ TRIỀU ĐẠI (Tạ Chí Đại Trường)

Trích SEX VÀ TRIỀU ĐẠI (Tạ Chí Đại Trường)

[… vẫn biết sự suy sụp của một triều đại nhìn dưới mắt sử gia về sau là do nhiều nguyên nhân khác sâu xa hơn, nhưng với thời đại mà quyền bính tập trung vào một gia đình, có các nguyên tắc đạo lý làm nền tảng cho sự an nguy của đất nước thì hạnh kiểm của một ông vua cũng có phần góp vào sự đảo lộn chính tình.

Lê xuất thân từ tù trưởng phụ đạo, rõ ràng vào những ngày đầu của triều đại vẫn mang dấu vết cũ. Đánh nhau vừa xong thì có lệnh cho các quan đầu mục trở về quê cũ giành lại ruộng đất bị lấn chiếm. Quan xuất thân từ đầy tớ (Đinh Lễ 1368 – 1449), Nguyễn Xí 1397 – 1465, Trương Lôi), từ chủ đất lên làm bộ phận của chủ nước, coi đây là dịp để thanh toán hận thù, giống như từ lúc còn tranh giành xẻo ruộng, bờ mương. Tám năm sau khi giặc Minh về nước (1434), Tư không Lê Ngân sai bắt tội theo giặc (lúc trước) của một người cùng làng để trả thù việc tranh ruộng với gia nô của mình mà có nói *vài lời bất kính* (quen miệng cứ tưởng như hồi còn chung cày cuốc cũ!). Đại tư đồ Lê Sát nói: *Nay bọn ta có quyền thế mà thù hằn người làng thì làm thế nào chẳng được? Sau này lỡ ta hết quyền thế rồi chả lẽ con cháu ta gánh chịu tai họa thù oán sao?* Ngân quát rằng:*con cháu nhà nó còn biết gây oán, con cháu ta lại không biết trả thùhay sao?*. Câu chuyện cho ta thấy một người nắm quyền chưa tự tin ở ngôi vị của mình (Lê Sát), người khác (Lê Ngân) tuy làm vẻ gân guốc như vẫn xử trí như hồi chưa mang quyền tước, cũng không tin ở sự vững vàng trong hiện tại có thể kéo dài].

(Hết trích)

Thế mới biết cái gì cũng có *truyền thống* cả, từ xuất thân nguồn gốc đến việc lập ra một triều đại mới và những hành xử sau đó… Liệu trong tương lai sẽ có một triều đại mới thoát khỏi *số phận* hình thành như vậy không? Thật tình mình không tin là có, bởi vì khi còn mang tâm thức *được làm vua thua làm giặc* hay *bao giờ dân nổi can qua/ con vua thất thế lại ra quét chùa* nếu có lên làm vua thì cũng sẽ hành xử hệt như triều đại cũ mà thôi!

(Một tiểu luận về một đề tài "cấm kỵ" - cả nghĩa đen và nghĩa bóng - trong sử học Việt, của tác gỉả yêu thích của mình :)