Nguyễn Thị Hậu
Hồi những năm 70, 80 của thế kỷ trước, Sài Gòn từng có một
“chợ” bán thiệp quanh năm nhưng từ khoảng đầu tháng 11 trở nên tấp nập, rộn
ràng và tươi vui muôn vàn màu sắc.
Đấy là thời gian Sài Gòn bắt đầu có những ngọn gió se se mát
lạnh vào chiều tối, hơi sương lảng bảng quanh những ngọn đèn đường. Những đường
phố khu trung tâm hình ảnh Ông già Noel đã xuất hiện sớm trên cửa kính quán xá
nhắc nhở người qua đường mùa Giáng sinh đang đến, năm Dương lịch sắp hết. Một
thành phố phóng khoáng và mang nhiều nét Tây phương như Sài Gòn thì mùa lễ hội
cuối năm thường kéo dài từ Noel đến Tết âm lịch. Từ lúc này Chợ Thiệp ở trước
Bưu điện trung tâm bắt đầu vào mùa cao điểm bán Thiệp Xuân.
Ngày thường nơi đây có những sạp bán bao thơ, bưu ảnh, giấy
viết thư… Thời ấy người ta còn viết thư tay, bỏ bao thơ dán tem và gửi bưu điện.
Tại đây bán các loại bao thơ đủ màu trắng xanh hồng tím hoa văn in nổi in chìm
đậm nhạt đủ kiểu. Mỗi xấp là chục 12 chiếc cùng một màu hoặc nhiều màu, đơn giản
nhất là bao thơ viền sọc xanh đỏ in chữ “par avion”. Bao thơ làm bằng loại giấy
mịn màng, dày vừa đủ kín đáo nhưng cũng mỏng vừa đủ là “cánh thư”. Còn giấy viết
thư là từng xấp mỏng, có kẻ hoặc không, góc tờ giấy cũng in màu nhạt và hoa văn
chìm… Thời mới hòa bình những dòng chữ trên những tờ giấy đẹp như thế đã nối liền
biết bao gia đình trong Nam ngoài Bắc. Rồi thiệp sinh nhật, thiệp chúc tốt
lành… loại nào khi mua cũng được người bán cho vào chiếc bao nilon trong suốt
và kèm theo bao thơ trắng tinh, làm người mua không thể chỉ mua một chiếc.
Vào mùa thiệp Tết sạp bán thiệp nở rộ trên vỉa hè và khoảng
trống xung quanh Nhà Thờ Đức Bà. Mỗi sạp đơn giản là một chiếc bàn, hai bên
đóng cái khung gỗ treo những chiếc khánh màu đỏ rực rỡ màu vàng lấp lánh xen lẫn
những mẫu thiệp mừng Giáng Sinh và mừng năm mới của ta lẫn tây: Giáng sinh An
lành, Merry Christmas, Cung chúc tân xuân, Chúc mừng năm mới, Happy New Year,
Bonne Année… Vài năm sau tháng tư 75 còn có cả С Новым годом theo trào lưu học
tiếng Nga… Thiệp Tây thì có ông già Noel và xe tuần lộc, ngôi nhà ấm áp ngọn
đèn trong đên mưa tuyết, cây thông xanh lấp lánh trang kim… Thiệp Tết truyền thống
có hình hoa đào hoa mai, cây nêu bánh chưng tràng pháo… dần dần có thêm nhiều
thiệp vẽ bụi tre nhà lá dòng kinh cầu dừa thiếu nữ khăn rằn áo dài tóc bay theo
gió… Là để gửi cho những người đã ra đi một chút hình ảnh quê nhà.
Chợ Thiệp bán từ sáng đến tối khi bưu điện đóng cửa vẫn còn
vài sạp sáng đèn. Người mua từ già trẻ lớn bé giàu nghèo, từ người Sài Gòn đến
du khách… mọi người đều chọn được những tấm thiệp đẹp ưng ý lại vừa túi tiền. Những
tấm thiệp không chỉ có lời chúc xã giao lịch sự mà còn gửi gắm bao nỗi niềm
thương nhớ…
Sài Gòn có nhiều nơi bán thiệp nhất là gần các nhà thờ, bắt
đầu “mùa thiệp” là cho mùa Giáng sinh. Trong các Bưu điện hay nhà sách, các sạp
báo và đồ lưu niệm ở đường Nguyễn Huệ cũng bán bưu ảnh thiệp tết… nhưng không
đâu đông đúc và nhiều mẫu thiệp đẹp như chợ thiệp ở Bưu điện trung tâm. Đó cũng là một nơi mà người Sài Gòn chí ít
cũng vài lần lui tới trong năm, như đi chợ Bến Thành, đến Thương xá Tax, dạo
chơi bến Bạch Đằng… Nó cũng là nơi nhiều du khách nhớ đến bởi sự phong phú của
văn hóa Việt tập trung ở đây qua những tấm thiệp muôn màu muôn vẻ.
Từ khoảng cuối những năm 1980 chợ Thiệp vắng dần, vì chất lượng
giấy làm bao thơ, làm thiệp ngày càng kém, mẫu mã đơn điệu, chất lượng in lại xấu.
Dù vẫn còn nhu cầu về thiệp trong các dịp lễ tết vẫn còn nhưng người ta không
còn thói quen dạo chơi và mua thiệp cũng vì chợ đã bị dẹp vì “lấn chiếm lòng lề
đường”. Khoảng mươi năm trước Chợ thiệp lại được nhóm họp ở đây với phong trào
thiệp hand make: những chiếc thiệp
hình vẽ ngộ nghĩnh, trang trí không đụng hàng, trẻ trung, hiện đại… Nhưng cũng
chỉ sôi nổi được một thời gian vì internet đã phổ biến.
Bây giờ người ta viết thư gửi thiệp đều qua mạng, chẳng mấy
ai còn nhớ đến những cánh thiệp Xuân được bày bán bên hông Bưu điện Sài Gòn thủa
trước…
Sài Gòn 17.10.2016
P/S. Theo nhà văn Nguyễn Đông Thức thì chợ thiệp có từ nửa sau thập niên 1960 rồi Đầu tiên là từ các bạn trẻ SVHS có hoa tay tự phát làm thiệp thủ công đem ra công trường Nữ vương Hoà Bình đứng bán (lề đường rộng phía đối diện bưu điện). Rẻ, đẹp, tiện mua hơn vào nhà sách nên dân SG ủng hộ rất nhanh. Riết hình thành chợ mỗi dịp tháng 12 về.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét