Bữa cơm chiều thứ bảy, vợ chồng bàn về thực đơn ngày mai, mình thỉnh thoảng mới ăn cơm ở nhà, bà xã ưu tiên cho quyền lựa chọn.
Ngày mai kho mắm, động vật gồm cá linh, tép sông và thịt ba rọi, chủ đạo là cá linh, thực vật gồm cà tím, khổ qua, tai tượng, bông súng, chuối sống, đậu rồng, dưa leo, rau thơm, …và phải tiến hành chùi rửa cái nồi đất cũ và kiếm mớ than củi nữa. Hình ảnh mấy con mắm sặc hiện lên, được nấu nhừ tan, vớt xương bỏ ra, nêm gia vị, bắc lửa liu riu thịt ba rọi xắt mỏng cho vô trước, kế đến là cà tím, khổ qua xắt miếng lớn, ớt cho vô, rồi đến tép, rồi sau cùng là mớ cá linh đầu mùa từ từ cho vô, khói than với khói hơi mùi mắm hoà quyện bay lượn. Tôi khoái chí với chủ trương đột ngột sáng suốt của mình, không kịp thời kho mắm ngày mai, tháng sau mà về thì cá linh lớn trộng, xương cứng ngắc.
Bàn bạc xong thực đơn ngày mai thì cũng vừa xong bữa, đi loanh quanh trong xóm một hồi, trở về nghe bà xã nói, anh ơi tháng này thiếu, mai 29 ăn chay.
!!!
Sự kiện nồi mắm kho cá linh không hình thành trên thực tế được có nhiều nguyên nhân, đầu tiên là do hệ thống lịch pháp, nông lịch hay lịch can chi hoặc gọi là âm lịch hay quen gọi là lịch ta có nhiều tháng thiếu, không như lịch tây chỉ một tháng hai 28 ngày dễ nhớ. Kế đến là do sự tác động hay ảnh hưởng của nền văn hoá Phật giáo, vùng đất nam bộ cổ Phù Nam này nhiều nhà không phải theo đạo Phật hẳn hoi nhưng có tục thờ Phật và ăn chay ít ngày trong tháng. Rồi việc ăn 2 ngày chay trong tháng ( rằm, mùng một) hay 4 ngày chay trong tháng (14, rằm, 30, mùng một) hay nhiều hơn lại là quy ước riêng của từng nhà. Lại phân nhánh mà nói, theo vùng địa lý thì nam bộ gần gũi với Phật giáo Nam tông, tông phái này vốn không ràng buộc việc chay mặn, nếu mấy vị tỳ kheo Tích Lan xửa xưa chịu đi bộ xa xa, để phái Nam tông chiếm lĩnh địa bàn trước khi Bắc tông từ Trung Hoa ập đến thì không chừng kế hoạch nồi mắm kho cá linh nhiều khả năng thành hiện thực. Lại rẽ một nhánh nữa mà nói, tại sao bảo rằng nồi mắm kho “ nhiều khả năng thành hiện thực”, tức chưa chắc chắn sẽ thành, bởi nếu không nhằm vào ngày chay mà do thời tiết, sáng sớm mưa bão ầm ào, chuyện chợ búa đành phải gác lại. Hoặc có khi không mưa không bão mà do tác động xã hội, tỉ như đột nhiên anh em bà con lối xóm rủ rê tiệc lớn tiệc nhỏ vân vân, tức cũng phải liệt vào những lý do gây trở ngại việc kho nồi mắm.
Kế hoạch kho mắm và bữa cơm mắm kho là tiền đề và kết thúc một sự kiện diễn ra cách nhau có một đêm, cuối cùng thành ra là một sự kiện chưa xảy ra. Mặc dù sự kiện chưa xảy ra nhưng cũng rút ra được bài học lịch sử như sau : Khi trù tính việc gì cần phải coi kỹ cả hai thứ lịch âm dương; xem thiên văn hoặc truy cập thông tin thiên văn nếu trình độ thiên văn chưa vững; tìm hiểu về không gian văn hoá đặc biệt là tín ngưỡng nơi địa bàn mà kế hoạch sắp thực hiện; tìm hiểu hoàn cảnh xã hội.
Sở dĩ kế hoạch kho nồi mắm cá linh bị thất bại, nguyên nhân chính là do nhân vật chủ trương chỉ chú trọng vào yếu tố địa lý phong thổ, thiếu quan tâm đến các yếu tố thời gian, không gian và con người như bài học lịch sử đã nêu.
Định Tường, tối Chúa nhật ngày 29 tháng Bảy âm lịch năm Tân Mão
Hiệu chỉnh vào tối ngày 31 tháng 8 năm 2011 tại Gia Định.
TuỔi trẻ cuối tuần, ngày 30/10/2011 đăng với bút hiệu HỒ VIÊN
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét