Nguyễn Thị Hậu
Sau nhiều năm nước về muộn, năm nay từ giữa tháng chín nước đã về
miền Tây, tuy không cao nhưng người dân vui mừng đón mùa nước nổi. Nước lên từ
từ, cá đồng có thời gian sinh trưởng, nguồn sống của người miền Tây dồi dào
hơn, đồng thời cũng phải đỡ vất vả “chạy lũ” như những năm nước về đột ngột với
lưu lượng lớn.
Mấy bữa trước bạn gọi điện: “nhà mới tát đìa, cá rô cá trê nhiều
quá trời, làm sao gởi lên cho chị được? Gởi chị thì gởi cả thùng chớ 1,2 kg ai nhận?
Dưới này cá đồng có vài chục ngàn một ký, trên Sài Gòn nghe nói tới mấy trăm?
Hay chị ở nhà đi, em gởi cá lên chị bỏ mối cũng kiếm bạc triệu mỗi ngày!”. Tôi
cười, trời ơi tui mà biết buôn bán thì đâu có chờ tới giờ này?
Vậy mà bữa qua bạn đã nhắn: em gửi chị thùng cá theo xe đò đó, họ
sẽ mang tời tận nhà nhen! Chưa kịp nhắn lại thì thùng cá đã tới cửa. Một thùng
xốp bự nặng đến chục ký, cuốn băng keo chắc chắn như đi vòng quanh thế giới. Mở
thùng ra thì nào cá linh, cá rô, ba khía, chuột đồng… còn tươi bọc trong bịch xốp
giữa lớp nước đá, nào bông súng còn nguyên những nụ tím hồng, đọt nhãn lồng màu
xanh tươi xếp đầy phía trên…
Như sợ tôi không nhớ cách nấu nướng, bạn còn dặn: chị nấu canh
chua cá linh bông súng, cá rô kho tộ ăn với đọt nhãn lồng luộc sơ. Ba khía nhớ
ướp ớt tỏi đường chút dấm với bột nêm, mai mốt ăn với cơm nóng cơm nguội đều
ngon. Chuột đồng ướp gia vị rồi rôti, bây giờ về miền Tây cũng ít nơi còn đặc sản
này…
Cả một trời hương vị miền Tây mùa nước nổi ùa về, bỗng rưng rưng nỗi
nhớ quê nhà…
***
Nhiều năm trước năm nào tôi cũng về quê vào mùa nước nổi. Có năm từ
bến xe về nhà theo đường lộ mà nước ngập hơn nửa bánh xe máy, có năm phải đi đò
theo con rạch mới hồi mùa nắng còn cạn trơ đáy, giờ nước đã ngấp nghe mặt cầu
ván. Nhà có đám giỗ, đám cưới hay tiệc tùng vào mùa này thì cực nhưng mà vui.
Sông rạch nước ngập cá tôm đầy chợ, tươi chong, rau đồng mơn mởn nhiều loại
tươi tốt vào mùa này như bông điên điển, hẹ nước, bông súng, bông sen, sầu đâu,
đọt choại, bồn bồn… Hồi đó đám tiệc ở quê còn do nhà tự nấu, chưa đặt dịch vụ
như bây giờ. Sáng sớm lội nước ra chợ mua thức ăn, các sạp hàng có khi nổi lềnh
bềnh trên mặt nước, người bán người mua luôn hít hà chắt lưỡi không phải vì thức
ăn đắt hiếm, mà vì quá nhiều quá ngon mà lại rẻ rề. Đám tiệc hay bữa ăn gia
đình cũng dễ dàng chế biến được những đặc sản.
Đám giỗ ông ngoại tôi vào
tháng chín âm lịch. Người lớn kể rằng ông mất vào mùa nước lớn, gia đình và bà
con lối xóm lội nước đưa ông ra đồng. Từ đó năm nào ngày giỗ ông cũng lấy nước
năm đó để mà so sánh, năm nay nước hơn hay kém… Xong ngày chánh giỗ đãi đằng bà con, ngày “hậu
thường” chỉ còn người nhà, thế nào mấy dì mấy mợ cũng làm nồi lẩu mắm “ăn đỡ
ngán”, dù từ mấy ngày trước phụ nữ trong nhà đã phải lo lắng và luôn tay chuẩn
bị mọi thứ từ nồi xoong chén đĩa, bàn ghế đến các mòn dưa chua, củ kiệu, có năm
còn gói bánh tét bánh ít, làm bánh ngọt… có ai ăn uống được gì đâu. Chỉ cần mua
mớ tép mớ cá linh, một rổ gần chục loại rau đồng tươi mướt về là có ngay nồi lẩu
mắm ngon lành, có khi còn đổ bánh xèo, món khoái khẩu những ngày mưa se lạnh.
Trời ơi là ngon! Bảo sao cứ đến mùa nước nổi là người miền Tây lại cồn cào nỗi
nhớ. Ai cũng nói, nhớ nhà bắt đầu từ nỗi thèm những món ăn dân dã quen thuộc, bởi
đó là cánh đồng, dòng sông, là mùa nắng mùa mưa chốn quê nhà.
***
Mùa nước nổi mang theo phù sa làm tươi mới những cánh đồng, mang về
sông rạch bao nhiêu cá tôm cua ốc… Cuộc sống ở đồng bằng sinh động hẳn lên. Khi
nước "nhảy" khỏi bờ là lúc người dân dùng nhiều loại ngư cụ như giăng
câu, thả lưới, đặt lờ, lọp, dớn… để khai thác thủy sản trên những cánh đồng
mênh mông nước. Dân mưu sinh bằng việc đánh bắt cá tôm và nhiều sản vật tự
nhiên, tuy cực nhưng bù lại có miếng ăn miếng để, có đồng ra đồng vô, nên thật
ra mùa nước nổi không phải là mùa đói kém. Tuy nhiên, trước hết phải có một ngôi
nhà chắc chắn, rồi một chiếc xuồng với những dụng cụ đơn sơ là có thể “sống khỏe”.
Nhiều nơi ở miền Tây phổ biến chiếc xuồng “năm quăng” làm từ gỗ tạp, chỉ dùng một
mùa nước là quăng bỏ, các xưởng ghe xuồng làm ra bán rất chạy vào mùa nước nổi,
vì phù hợp với túi tiền của nhiều người.
Khoảng hai mươi năm trước khái niệm “sống chung với lũ” xuất hiện
trên truyền thông với ám ảnh tiêu cực. Nhưng có ở miền Tây mới biết, người miền
Tây không chỉ nhìn thấy những thiệt hại trong ‘mùa lũ” bởi họ hiểu đó là quy luật
của tự nhiên. Thích nghi với mùa nắng mùa mưa, tận dụng mùa nước nổi mang lại
nguồn lợi, đó là lối sống “thuận thiên” của cư dân đồng bằng sông Cửu Long đã
hình thành từ hàng trăm năm qua.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét