Trong loạt bài của báo NGƯỜI LAO ĐỘNG đạt giải NHẤT báo chí TPHCM 2015 - 2016.
Nguyễn
Thị Hậu
Có lẽ Sài Gòn là nơi việc
làm từ thiện phổ biến và đa dạng nhất.
Ngay từ cuối những năm
1980, trong khi đang phải gồng mình vượt qua biết bao thiếu thốn khó khăn, hậu
quả của một thời bao cấp “ngăn sông cấm chợ”, Sài Gòn đã là nơi đầu tiên xuất
hiện và phát triển phong trào xây dựng “Nhà tình nghĩa” tặng những Mẹ Việt Nam
anh hùng sống neo đơn. Tiếp đó là những ngôi “Nhà tình thương” dành cho những
gia đình nghèo khó, rồi là địa phương luôn đi đầu trong phong trào “xóa đói giảm
nghèo”.
Những năm gần đây hoạt
động từ thiện ở Sài Gòn ngày càng nhiều hơn. Không kể những phong trào của các
tổ chức, đoàn thể cơ quan nhà nước… thực hiện giúp đỡ đồng bào các nơi khi gặp thiên
tai bão lụt, ở Sài Gòn còn có rất nhiều nhóm bạn từ mạng xã hội kết với nhau
trong một hoạt động từ thiện vào dịp nào đó. Những nhóm bạn này hầu như chẳng
biết nhau ngoài đời, chỉ kết friends trên facebook, dù có người quan niệm đó là
những người bạn “ảo” nhưng những đóng góp của họ - đơn giản nhất là qua tài khoản
ngân hàng - là rất thật. Và từ việc làm hữu ích họ đã trở thành những người bạn
ở ngoài đời.
Tôi có những bạn bè là doanh nhân, chỉ là doanh nghiệp
nhỏ thôi nhưng các bạn luôn có những chuyến đi về vùng sâu vùng xa, miền núi, hải
đảo... Mỗi chuyến đi là vài tấn gạo, mấy trăm cuốn tập, quần áo lạnh giày dép
cho trẻ nhỏ, không quên một số phần học bổng cho học sinh nghèo. Tự đi tiền trạm
tìm hiểu tình hình cụ thể rồi tự lái xe chở đồ, tự phân phát tận tay người cần
giúp... Có anh chị còn thường xuyên đến những vùng thiếu nước để khoan giếng,
mang lại nguồn nước sạch cho người dân sử dụng, giúp họ có điều kiện sinh hoạt
thuận lợi hơn, nhằm giảm thiểu những bệnh tật phát sinh do điều kiện sống mất vệ
sinh. Việc làm bình thường “có đáng kể gì đâu” của họ đã thực hiện từ nhiều năm
nay, mỗi lần như vậy còn có thêm sự đóng góp ít nhiều của bạn bè, người thân.
Anh bạn là nhà văn nhiều người biết tiếng, miệt mài
viết và cũng miệt mài trên chiếc mô tô đi đến nhiều tỉnh thành tặng học bổng
cho các em học giỏi nhà nghèo. Tiền học bổng do anh quyên góp từ bạn bè, thậm
chí có lần anh còn “ăn mày” tận nước Mỹ trong dịp anh qua thăm gia đình. Bạn bè
thương quý tặng anh khi thì chai rượu, khi thì cây bút đắt tiền, có khi cả máy
lapptop, máy chụp hình... anh đều bán đấu giá để “sung quỹ” học bổng. Không biết
anh đã giúp được bao nhiêu em học sinh qua được lúc khó khăn để có thể tiếp tục
học hành.
Mỗi năm vào đầu tháng tám con gái tôi và
bạn bè tổ chức mua bánh trung thu, lồng đèn tặng cho bệnh nhi trong Bệnh viện
ung bướu hay đi tặng quà cho thiếu nhi mấy xã nghèo ở huyện Cần Giờ. Chỉ một
dòng thông báo ngắn gọn trên facebook thôi đã nhiều người “nhào vô” hỏi thăm,
đóng góp, rồi hẹn nhau cùng đi mua bánh cùng đi tặng quà. Một tuần tất bật, một
ngày chung tay chia sẻ chút niềm vui cho những em nhỏ không may cũng là một
ngày có ích cho các bạn trẻ.
Khó có thể kể hết những việc làm từ thiện của người
Sài Gòn. Đấy là nhận xét không phải chỉ dựa vào cảm tính, mà như một nhà nghiên
cứu đã dẫn từ một công trình khoa học, “hoạt động từ thiện
tại Nam Bộ nói chung và ở TP. Hồ Chí Minh nói riêng nổi trội hơn hẳn so với
khu vực phía Bắc cả về quy mô, mức độ và có những nét đặc trưng riêng rõ rệt”.
Nhiều
người cho rằng phải từ sự sung túc hơn về kinh tế thì
Sài Gòn mới thương người, giúp người được. Nói vậy thì chưa thỏa đáng. Nếu không coi việc giúp người là chuyện cần làm và làm được thì việc từ thiện
không thể như “chuyện thường ngày”. Tích xưa của vùng Gia Định kể về ông Thủ Huồng
làm Nhà Bè ở ngã ba sông, để sẵn gạo nước cho người đi ghe xuồng qua lại sử dụng
khi lỡ con nước là một điển hình cho tính cách “bao đồng” nhưng lại là “thương
người như thể thương thân” của người Gia Định. Nhưng không phải chỉ có người giàu mới giúp người cơ nhỡ. Ở Sài Gòn ta
có thể nhìn thấy nhiều người chẳng sung túc gì vẫn có thể giúp người khốn khó
hơn mình, bởi vì họ không ngại khi mình chỉ giúp được một chút, vì họ tin nếu
nhiều người giúp một chút sẽ được một kết quả lớn. Thực tế những câu chuyện của
các bạn tôi là như vậy.
Từ lịch sử và điều kiện
tự nhiên của vùng đất phương Nam, lưu dân nhiều nơi vào Nam bộ đều có hoàn cảnh
giống nhau nên ở vùng đất mới họ phải đùm bọc giúp đỡ nhau, không giúp người
thì ai sẽ giúp mình khi gặp khó khăn, họ suy nghĩ giản dị vậy thôi. “Nam bộ được thiên nhiên ưu đãi,
người Nam bộ làm chơi ăn thiệt” là một lối mòn trong suy nghĩ và nhận thức. Cần
hiểu rằng người Nam bộ đã vượt qua biết bao khó khăn gian nan để làm nên một
vùng đất đai trù phú. Có chăng chỉ là người Nam bộ không hay than khó kể khổ, bởi
vì ai cũng như mình, than thở có ích gì, hãy giúp nhau làm cho được việc… Việc
đã làm xong thì coi những khó khăn đã qua là “chuyện nhỏ” chứ đâu phải làm ăn dễ
dàng như chơi? Trải qua nhiều thế hệ, lối suy nghĩ, hành xử như vậy trở thành đạo lý của
người Nam bộ.
Cũng từ hoàn cảnh lịch
sử mà người Sài Gòn có tính thực tế cao, giúp đỡ người cơ nhỡ khó khăn cụ thể bằng
việc làm, không tính toán thiệt hơn, giúp người trong khả năng của mình, dù ít
cũng không ngại và nhiều cũng không đòi hỏi đền đáp trả công. Làm việc nghĩa
“ngay và luôn” là cách người Sài Gòn thể hiện tình cảm, lòng trắc ẩn đối với đồng
bào mình.
Hoạt động từ thiện ở Sài Gòn thường
đáp ứng những nhu cầu thực tế và cấp bách. Từ bữa cơm ly nước miễn phí đến
những thùng tiền quyên góp cho trẻ khuyết tật trong các siêu thị không bao giờ
vơi, từ việc hàng ngày sửa xe miễn phí cho người khuyết tật, người bán vé số…
đến những hoàn cảnh ngặt nghèo được cơ sở mai táng giúp “quan tài từ thiện” khi
có người chẳng may qua đời… Trong nhiều lễ tang thì tiền phúng điếu được gia
đình – thể theo nguyện vọng của người vừa mất – đóng góp vào quỹ từ thiện của
phường, hội... Sài Gòn còn có nhiều đoàn bác sĩ thường xuyên đi khám chữa bệnh
phát thuốc từ thiện cho đồng bào các tỉnh, kể cả sang nước bạn Lào, Campuchia. Đây
cũng là nơi tạo điều kiện thuận lợi để các tổ chức phi chính phủ các nước thực
hiện nhiều dự án về y tế, giáo dục, giúp đỡ trẻ em đường phố và những đối tượng
“dễ bị tổn thương” trong xã hội.
Sài Gòn luôn tạo cơ hội
cho mọi người, vì vậy phần lớn những người đến làm ăn sinh sống ở đây khi có điều
kiện cũng sẵn sàng giúp đỡ người khác như một lẽ tự nhiên. Khi những người tâm
thiện gặp nhau, tự giác gắn kết, lại biết cách tổ chức thực hiện công việc “từ
gốc đến ngọn”, rành mạch sòng phẳng các khoản thu chi… nên những hoạt động thiện
nguyện ở Sài Gòn ngày càng lan tỏa.
Sài Gòn 20.9.2015
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét