https://plo.vn/quy-hoach-do-thi-xanh-tphcm-post775461.html
Nguyễn Thị Hậu
1.
Cư dân đô thị ngày nay thường có thói quen, mỗi ngày trước
khi bước ra đường phố đi làm, đi học, chạy công chuyện... đều nhìn vào app ở điện
thoại, xem chỉ số không khí, mức độ ô nhiễm khu vực mình sống, thành phố của
mình hôm nay thế nào... Thấy trên app thường xuyên hiện lên màu tím sẫm thì
cũng chỉ lắc đầu rồi vẫn phải ra đường trong bầu không khí mà ai cũng biết rằng,
mức độ ô nhiễm như thế thì có hại cho sức khỏe.
Đấy là một trong muôn vàn sự lo lắng của cư dân thành phố
mỗi ngày, bên cạnh nỗi lo “vi mô” là cơm áo gạo tiền trong thời buổi làm ăn khó
khăn đến “vĩ mô” hơn là sự biến đổi khí hậu toàn cầu ảnh hưởng đến cả thế giới...
Nhưng sự đối mặt với ô nhiễm không khí hay vệ sinh thực phẩm khá vô hình cho đến
khi tác hại của nó bộc lộ bằng bệnh tật. Công bằng mà nói, thực trạng này các
viện nghiên cứu và cơ quan quản lý đã cảnh báo từ lâu, đồng thời nhiều biện
pháp được thực hiện nhằm giảm bớt các nguy cơ. Tuy nhiên hiện nay mức độ phát
triển của các thành phố về quy mô, dân số và sự “hiện đại hóa” từ cơ sở hạ tầng
đô thị đến tiện nghi sinh hoạt của từng gia đình, từng cá nhân... lại vượt quá
sự đối phó và giải quyết ô nhiễm và nhiều vấn nạn khác.
TP
Hồ Chí Minh
là một trong những
thành phố trên thế giới bị tác động nghiêm trọng nhất của biến đổi khí hậu. Tính dễ bị tổn thương của
thành phố là do có địa
hình thấp trũng gần biển;
dân số đông (hơn 10 triệu) và không ngừng gia tăng. Thời gian qua thành phố phải đối mặt với các loại thiên tai và
nguy cơ như mưa lớn, triều cường,
sạt lở, sụt lún, hạn hán, nắng nóng gay gắt, bão và áp thấp nhiệt đới thường xuyên hơn... Một nguyên nhân và nguy cơ nữa là tốc
độ đô
thị hóa ngoài kiểm soát, bê
tông hóa tràn lan làm giảm độ thẩm thấu nước mưa, gia
tăng dòng chảy mặt và giảm diện tích,
nguồn nước ngầm dự trữ. Ảnh hương quan trọng đến các hoạt động
kinh tế và đời sống người dân là ngập nước. Nguyên nhân thì người dân “thuộc lòng”: do mưa lớn, triều
cường, xả lũ hoặc kết hợp cả 3 yếu tố trên. Còn nhà quản lý thì nhìn nhận: công
tác quản lý nước và chống ngập không theo kịp tốc độ đô thị hóa.
Tất cả thực trạng và nguy cơ cấp thiết ấy đòi hỏi, trước
mắt là công tác quản lý phải theo kịp tốc độ phát triển của đô thị. Nhưng quan
trọng hơn để đảm bảo phát triển bền vững, để ứng phó với một cách căn cơ, hiệu
quả và lâu dài, công tác quy hoạch Thành phố Hồ Chí Minh không thể nằm ngoài xu
hướng tất yếu hiện nay là xây dựng và phát triển một “thành phố xanh”.
2.
Khái niệm “Đô thị xanh” trong nhận thức của nhiều người
gắn liền với cảnh quan màu xanh của những công viên, hồ nước... Nhưng nay khái
niệm này được mở rộng toàn diện với nhiều chuẩn mực mới khắt khe hơn, chú trọng
nhiều hơn đến bảo vệ và sử dụng tài nguyên tự nhiên. Quy hoạch và phát triển những
“thành phố xanh” nhằm mục tiêu tránh lãng phí tài nguyên tự nhiên, nhất là tài
nguyên nước, hạn chế ô nhiễm môi trường và đảm bảo mức sống tốt hơn cho con người.
Từ tiêu chí cơ bản là “không gian xanh”, quy hoạch TP. Hồ
Chí Minh cần bảo toàn diện tích không gian công cộng như công viên và số lượng
cây xanh cổ thụ, đặc biệt tại khu vực đô thị cũ. Hạn chế tối đa đi đến chấm dứt
việc cắt đất công viên, hạ chặt cây xanh để xây dựng hạ tầng. Bởi vì có thể trước
mắt giải tỏa về giao thông nhưng tác hại lâu dài về ô nhiêm môi trường, sống
trong sự bức bối vì không gian dày đặc bê tông, kính, thép... sẽ tác động xấu đến
sức khỏe tâm thần của người dân. Chưa kể những cảnh quan tồn tại qua hàng trăm
năm đã trở thành di sản đô thị. Nhiều thành phố trên thế giới, ở những tuyến đường
dịch vụ thương mại, phố đi bộ, hai bên quảng trường rộng lớn... luôn có vỉa hè
rộng rãi và có mái che từ cấu trúc của những dãy nhà cao tầng hay shophouse,
không phải là “mái che” theo kiểu cơi nới ảnh hưởng đến mỹ quan thành phố.
Quy hoạch những đô thị mới cần có nhiều không gian xanh công
cộng, có thể diện tích không lớn nhưng phân bố rộng khắp tại các khu chung cư,
trường học, bệnh viên, quanh các công sở... Mật độ xây dựng các cụm công trình cao
tầng càng thưa thoáng thì diện tích xanh càng nhiều. Không "đánh đổi"
đất dành cho các công trình phúc lợi để xây dựng các khu thương mại, nhà ở,
không vì lợi ích trước mắt mà xóa bỏ lợi ích môi trường của cộng đồng. Kiến
trúc của từng tòa nhà cao tầng cũng cần thiết kế có không gian xanh trong từng
căn hộ và tại khu vực sinh hoạt chung. Từ ý thức chăm sóc không gian xanh “của
mình” người dân sẽ nâng cao ý thức bảo vệ không gian xanh công cộng “của chúng
ta”.
Thành phố Hồ Chí Minh là “đô thị sông nước”, nhưng hiện
nay tài
nguyên nước chưa được đánh giá đúng giá trị và tiềm năng, chưa sử dụng hợp lý, hiệu quả lợi
thế của một đô thị ven sông, hướng biển. Tài nguyên nước không chỉ là mặt nước sông, kinh rạch mà còn là lượng nước
mưa và nước ngầm. Vì vậy định hướng quy hoạch TP. Hồ Chí Minh theo xu hướng
“thành phố xanh” là giữ gìn mặt nước sông, kinh rạch sạch sẽ, dòng chảy thông
thoáng, chấm dứt xả rác và nước thải ra sông, kinh rạch. Đồng thời giảm thiểu xu
hướng bê tông hóa vỉa hè và không gian công cộng, tăng cường mảng cỏ xanh, trồng
cây tạo bóng mát và cảnh quan, để có thể tiếp nhận và thẩm thấu nước mưa tốt
hơn, bổ sung cho lượng nước ngầm.
Kết hợp không gian công cộng và không
gian sông nước là một lợi thế của quy hoạch TP. Hồ Chí Minh. Phát triển không
gian mở tại các công viên và tuyến cây xanh trong khu vực nội thành cũ dựa trên
nguyên tắc khai thác các trục cảnh quan, nhất là ven sông nước và kinh rạch của
thành phố để thực hiện đồng thời các chức năng giao thông thủy, tiêu thoát nước
và cảnh quan. Đặc biệt là đầu tư xây dựng cảnh quan dọc hai bờ sông Sài Gòn với
chủ đề Xanh, Sạch, Đẹp. Khu vực trung tâm cần trở thành cảnh quan mẫu mực của
“thành phố xanh”, vì đây là nơi vui chơi giải trí quen thuộc của phần lớn cư
dân thành phố nhất là trong các dịp lễ tết, là nơi du khách tiếp xúc đầu tiên
và sẽ có ấn tượng lâu dài về thành phố.
Các khu vực cần bảo tồn nghiêm ngặt là khu dự trữ sinh
quyển Cần Giờ, rừng phòng hộ, rừng đặc dụng thuộc địa bàn huyện Củ Chi, Bình
Chánh, đồng thời quan tâm đúng mức các khu bảo tồn đa dạng sinh học khác. Kiểm
soát tốc độ và quy mô đô thị hóa trong các khu vực nông nghiệp, lâm nghiệp có
chức năng kết hợp làm vành đai sinh thái của thành phố.
3.
Quá trình quy hoạch và phát triển đô thị dựa trên tầm
nhìn dài hạn về thới gian và tổng thể về không gian, trong đó cơ sở hạ tầng đô
thị, nhất là hệ thống giao thông và phúc lợi công cộng là những lĩnh vực cần đặc
biệt quan tâm và ưu tiên.Thành phố xanh không chỉ là bảo toàn cảnh quan xanh và
tài nguyên nước, mà còn là thành phố sạch về không khí, vệ sinh môi trường và
an toàn thực phẩm. Ô nhiễm môi trường do khí thải hiện nay là một vấn nạn vì
càng phát triển mức độ ô nhiễm không khí càng gia tăng. Vì vậy, giảm thiểu khí
thải, hạn chế tối đa sử dụng năng lượng không thể tái tạo là quốc sách của nhiều
quốc gia trong phát triển bền vững. Quy hoạch định hướng sản xuất nguồn năng lượng
sạch (nguồn điện mặt trời, điện gió) từ nhiều nguồn lực, không nhất thiết phải
từ nguồn vốn nhà nước, đầu tư chuyển đổi phương tiện giao thông và những trang
thiết bị khác qua sử dụng năng lượng tái tạo... là một mục tiêu quan trọng của
quy hoạch thành phố xanh
Phát triển nhanh giao thông công cộng bằng năng lượng tái
tạo cần song song thậm chí phải đi trước việc hạn chế phương tiện giao thông cá
nhân. Giải quyết tốt vấn đề ùn tắc giao thông, úng ngập, ô nhiễm môi trường,
tích cực thúc đẩy quá trình chuyển đổi mô hình phát triển đô thị theo hướng tiết
kiệm năng lượng, giảm phát thải... Hiện nay việc xây dựng hạ tầng đường bộ cao
tốc, đường sắt quốc gia, đường sắt đô thị, thậm chí cả đường hàng không đang được
ưu tiên phát triển, nhưng đường thủy (trên sông, ven biển) đang bị “bỏ quên”
trong quy hoạch hệ thống giao thông chung. Đây là một lợi thế, tiềm năng lớn đồng
thời cũng là một yếu tố văn hóa đặc trưng của đô thị Sài Gòn và vùng đất Nam bộ
Quy hoạch TP. Hồ Chí Minh theo hướng hiện đại hóa thành phố hiện hữu và đô
thị hóa các khu vực mới nhằm mục tiêu Thành phố xanh, thông minh, bảo đảm phát triển bền vững trong
bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu. Nghị quyết số 98/2023/QH15 về thí điểm cơ
chế, chính sách đặc thù phát triển TP. HCM tạo ra một “cơ hội vàng” cho thành
phố xây dựng nền kinh tế tuần hoàn, xây dựng môi trường sống an toàn, lành
mạnh, hạnh phúc cho mọi người dân.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét