Những tháng cuối năm 2021, tôi được tham gia đợt khảo sát di
tích lịch sử - văn hóa của TP.HCM (trong đó có thành phố Thủ Đức), do Sở Văn hóa Thông tin phối hợp với một số sở,
ngành tiến hành, nhằm bổ sung, điều chỉnh Danh mục kiểm kê di tích giai đoạn
2021 – 2026. Có đi khắp các quận huyện của thành phố mới thấy “tài nguyên du lịch
văn hóa” của thành phố vô cùng phong phú và đa dạng, tuy nhiên hoàn toàn còn ở
dạng nguyên sơ chưa được khám phá hết giá trị nhiều mặt của hệ thống di tích lịch
sử - văn hóa này.
Sự phong phú và đa dạng bắt nguồn từ văn hóa của các cộng đồng tộc
người sinh sống trên vùng đất Sài Gòn – TP. HCM: từ các di tích tín ngưỡng như
đình, miếu, nhà thờ họ, hội quán... đến di tích tôn giáo như nhà thờ, chùa, thánh
thất, thánh đường... Từ di tích kiến trúc như các công sở, biệt thự, công trình
công nghiệp... đến di tích của đời sống xã hội như chợ, nhà truyền thống, khu mộ
cổ... Số lượng di tích của thành phố rất lớn: Đến cuối năm 2020 toàn thành phố đã có 185
di tích được xếp hạng, trong đó có 02 di tích quốc gia đặc biệt (di
tích lịch sử); 58 di tích cấp quốc gia (02 di tích khảo cổ học, 32 di tích kiến
trúc nghệ thuật, 24 di tích lịch sử); 125 di tích cấp thành phố (75 di
tích kiến trúc nghệ thuật, 50 di tích lịch sử) [1]. Đồng thời Danh mục kiểm kê di tích lịch sử
- văn hóa, danh lam thắng cảnh trên địa bàn thành phố giai đoạn 2016 – 2020 có
100 công trình địa điểm: 1 địa điểm khảo cổ, 71 công trình kiến trúc nghệ thuật
và 28 công trình, địa điểm lịch sử [2].
Có thể nhận
thấy, ngoài một số di tích nổi tiếng ở khu vực trung tâm (quận 1, quận 3, quận
5) đã trở thành địa chỉ quen thuộc của du khách, còn lại nhiều khu vực khác
cũng có những di tích, địa điểm có giá trị văn hóa mà nếu thiết kế thành chuyến
tham quan “one day” hay “two days”, liên kết với xe bus hoặc bus đường sông thì
nhiều khả năng trở thành sản phẩm du lịch rất hấp dẫn. Sản phẩm này trước hết tổ
chức trong ngày cuối tuần và hướng đến đối tượng chính là khách nội địa, nhất
là người dân thành phố. Đáp ứng nhu cầu nghỉ ngơi, thư giãn đồng thời tăng thêm
sự hiểu biết cho người dân, nhất là với trẻ em và thanh thiếu niên.
Ngành du lịch
nên phối hợp với các quận huyện, thành phố Thủ Đức để tạo ra sản phẩm “đặc sản”
của từng khu vực (có thể liên quận nếu cùng những đặc trưng văn hóa), hoặc tour
“một con đường, một dòng sông” để tham quan các công trình kiến trúc, cảnh
quan, thưởng thức ẩm thực theo một tuyến đường/sông nổi tiếng, độc đáo.
Đường Đồng Khởi không dài lắm nhưng nằm ở
vị trí đặc biệt và đắc địa nhất trung tâm Sài Gòn, bắt đầu từ bờ sông Sài Gòn
và kết thúc ở quảng trường Công xã Paris, nơi có hai công trình được xây dựng
vào cuối thế kỷ 19 là Nhà thờ Đức bà và Bưu điện thành phố. Có thể coi quảng
trường này là “tâm” và với “bán kính” bằng con đường Đồng Khởi, quay một vòng
tròn chính là khu vực di sản của đô thị Sài Gòn. Trên đường Đồng Khởi có những cửa hàng, quán cà phê, khách sạn được nhiều người biết đến. Hiện giờ hầu hết cả tuyến đường đã thay đổi,
nhiều cái tên gắn liền với con đường nay chỉ còn là ký ức và đã trở thành thương hiệu của thành phố...
Đều có thể trở thành những điểm du lịch “one day” giới thiệu kiến trúc cổ và
thưởng thức ẩm thực của các khách sạn, nhà hàng sang trọng.
Đoạn “Bến Bạch Đằng” mới được chỉnh trang cũng
có thể nối dài theo bus đường sông về phía Thanh Đa hay theo sông Bến Nghé vào
quận 5 quận 8... vừa chiêm ngưỡng cảnh quan thành phố đang hiện đại hóa, vẫn
còn đó những dãy nhà phố cổ làng xóm xưa, kết hợp thưởng thức ẩm thực dân gian
trong các quán bình dân, trong chợ hay nhà hàng, bar... Nếu vào dịp lễ hội ở
các đình, chùa, hội quán thì du khách sẽ có một trải nghiệm thú vị.
Tất nhiên, TP.
HCM không chỉ là đường Đồng Khởi sầm uất sang trọng mà còn nhiều con đường hẻm
phố khác cũng ghi lại dấu ấn
văn hóa của người Sài Gòn. Cũng như bên
cạnh sông Sài Gòn, Bến Nghé còn có Nhiêu Lộc – Thị Nghè đã được cải tạo chỉnh
trang sạch đẹp.
Có lẽ chưa bao giờ sau một biến cố xã hội mà ngành du lịch
của thành
phố thiệt hại nặng nề như vậy. Như các
chuyên gia dự đoán, ngành du lịch VN phải qua năm 2023 mới phục hồi như trước,
đồng thời sẽ phải cơ cấu lại để phát triển, trong đó ưu thị trường khách du lịch.
Có lẽ cần lưu ý phát triển phân khúc khách hàng nội địa, bởi vì đây là khách
hàng tiềm năng cho du lịch địa phương, nhất là khi mà lượng du khách nước ngoài
chưa thể phục hồi. Do đó cần bổ sung những mô hình phù hợp với điều kiện thời
gian, kinh phí của đa số khách hàng, với hình thức thân thiện và tăng cường giới
thiệu sự đa dạng văn hóa của thành phố.
Nhớ về những
nơi đã đi qua tôi nhận ra một điều: ngay trong những thời điểm khủng hoảng kinh
tế thì ở nhiều quốc gia, du lịch địa phương vẫn duy trì và phát triển nhờ vào
nguồn khách nội địa. Thị trường khách nội địa luôn được ưu ái, chính nguồn thu
từ đây sẽ giúp những thành phố lớn là trung tâm du lịch - dịch vụ có thời gian “dưỡng sức”
để bùng nổ trở lại và mạnh mẽ
hơn. Thực hiện được điều này là nhờ quan điểm phát triển du lịch phải coi di sản
văn hóa là “mâm cỗ” cho người trong nước trước khi là “đặc sản” cho du khách nước
ngoài.
Thì Sài
Gòn - TPHCM cũng là một nơi rất giàu có
về di sản văn hóa nhưng phần lớn người dân thành phố chưa được thụ hưởng “mâm cỗ”
này. Sao ngành du lịch không bắt đầu từ các tour ngắn để tham quan thưởng thức
di sản - ẩm thực – lễ hội tại các quận huyện của thành phố?
Nguyễn
Thị Hậu
[1] Danh sách các công trình, địa điểm đã được quyết định xếp hạng di
tích trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh (đến hết tháng 12/2020). Trung tâm Bảo
tồn di tích – Sở VHTT TPHCM.
[2] Danh mục kiểm kê di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh
trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2016 – 2020 (Ban hành kèm theo Quyết định số:
923/QĐ-UBND ngày 07 tháng 3 năm 2017 của Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét