10. NGÕ
MAI HƯƠNG
Khi về Hà
Nội tôi vào học lớp 4. Lúc này nhà tôi chuyển từ tập thể Đoàn Cải lương Nam bộ ở
ngõ 23 Ngô Thời Nhiệm gần chợ Hôm – nơi gia đình tôi sống từ khi ba má tập kết
ra Bác - xuống ở tập thể của Nhà hát Cải lương trong ngõ Mai Hương, phố Bạch
Mai, gọi là Khu tập thể Quỳnh Lôi. Ngõ Mai Hương lúc ấy là một khu mới xây dựng,
toàn những dãy nhà cấp 4 mái phibro xi măng, một bên là ao rau muống rộng. Chỉ
có hai dãy nhà cao tầng là trường Đoàn Kết và trường Phổ thông công nghiệp Hai
Bà Trưng (khác trường Hai Bà Trưng trên khu Hoàn Kiếm). Khu tập thể tôi ở có
cái sân cỏ mọc rậm rạp, ba dãy nhà hình chữ U quanh sân, một dãy là phòng tập của
Đoàn cải lương. Giữa sân là nhà để mấy chiếc xe tải và một cái hầm trú ẩn rất lởn,
bọn trẻ thường chơi trốn tìm ở đó.
Tôi ở khu
B cùng với nhiều gia đình khác, trong đó có cô chú nhạc sĩ Phan Nhân – Phi Điểu
– hai người em đồng hương thân thiết của ba má tôi. Hồng Quân, con của cô chú,
học cùng với tôi. Hồng Quân hồi nhỏ nghịch thôi rồi, lúc nào cũng thấy bạn bị
bó bột hết chân rồi tay, không ngày nào không bị ba má la rầy. Cùng học còn có
bạn Tiến nhà ở cạnh nhà tôi, bạn Dũng “còi” nhưng thông minh nhất lớp, nhà bạn
gần đấy có lò bánh mì, mỗi khi tôi qua đổi bánh bạn thường ưu tiên cho chiếc
bánh vỏ dày giòn thơm. Thân nhất với tôi là Mỹ Linh, một bạn người nhỏ nhắn,
đôi mắt rợp hàng mi dài rất đẹp, nhà ở dãy trong cùng của khu B. Tôi hay qua
nhà chơi với hai chị em Linh, ba mẹ Linh cũng rất quý tôi, còn Linh hay ra nhà
tôi học cùng. Có lần vào một tối mùa đông, rất lạnh mà vẫn có muỗi, hai đứa ngồi
ở bàn trùm chăn kín chân nhưng muỗi vẫn vo ve bên tai. Bực quá tôi vừa đập chan
chát vừa càu nhàu “cái con muỗi này...”, thế là Linh cười mãi, bảo tôi mắng muỗi
mà như mắng người ấy.
Chúng tôi
học trường Ngô Quyền trong Ngõ Quỳnh thông ra phố Bạch Mai ở gần khu chợ giời.
Cô chủ nhiệm lớp 4 là cô Hoàn, sau lên lớp 5 là cô Phương. Nhà cô Hoàn nhà trên
phố Bạch Mai, cô hiền lắm. Chúng tôi thường đi bộ lên nhà cô chơi, được cô dẫn
đi ăn kem. Cô Phương thì nhà ngay khu C, gần cửa hàng thực phẩm bán thịt. Cửa
hàng này hay có mấy cái thông báo viết nguệch ngoạc bằng phấn trên cái bảng đen
nhỏ tróc sơn, kiểu như “hôm nay bán thịt trẻ em” (phiếu thịt ký hiệu TR), hay
“hôm nay có chân giò, sườn thương binh” (ưu tiên bán cho người có thẻ thương
binh). Má tôi hay nhờ chú Phan Nhân (chú là thương binh nhẹ) mua giùm về nấu
món gì đó ngon ngon cả hai nhà ăn chung.
Cô
Phương lúc đó mới sinh em bé, chồng cô công tác xa nhà. Chúng tôi hay qua nhà
cô giúp cô vào sổ điểm, hay mang giùm cô chồng vở nặng đến lớp. Lớp trưởng là bạn
Bình Tĩnh học rất giỏi, ít nói nhưng rất chu đáo, hay giúp cô Phương những việc
nặng. Hồi đó đi học chúng tôi phải vác bàn ghế của mình, vì lớp học chưa có gì
ngoài cái bảng đen. Má tôi nhờ đóng cho tôi bộ bàn ghế xếp gọn rất đẹp, có sợi
dây đeo vào vai. Thế là ngày nào đi học chúng tôi cũng như đi hành quân, lưng
đeo bàn ghế tay cầm túi, cặp sách. May mà hồi sơ tán đi học luôn đeo mũ rơm to
nặng nên cũng đã quen.
Sang đến
lớp 6 chúng tôi chuyển ra trường Hà Huy Tập ở đầu ngõ, gần bệnh viện Mai Hương.
Chúng tôi có nhiều bạn hơn. Mỗi ngày tôi vẫn “trốn” đi học sớm để chơi nhảy ngựa,
nhảy dây chun... đến giờ vào học là đầu tóc quần áo trông như lũ...”nặc nô” - chúng
tôi vẫn bị các cô giáo mắng yêu như thế khi đi qua đám con gái đang hò hét nhảy
lên đầu nhau.
Ở khu tập
thể vào cuốn tuần các nhà hay “ăn tươi”. Chả có gì to tát mà thường là bữa bún
chả. Từ sáng sớm bọn con gái rủ nhau đứa đi xếp hàng mua thịt, đứa ra chợ mua
rau muống về chẻ, đứa đi bộ lên Trại Găng xếp hàng đổi bún. Gần trưa mùi khói
bay thơm phức, nhưng nhà nào cũng có rổ rau và đĩa bún là to, bát nước mắm lớn
đầy cà rốt với đu đủ xanh, còn chả nướng thì chỉ vừa một đĩa con.
Hồi ấy cứ mỗi ngày Trung thu thế nào tôi
cũng nhận được một món quà nhỏ từ nhà thơ Thanh Tịnh – một người bạn rất thân
thiết của gia đình tôi. Còn nhớ, bác Thanh Tịnh đi cái xe đạp “cởi truồng”,
không phanh không chắn xích không chắn bánh xe… Bác bảo: xe của bác cái cần kêu
thì không kêu (ấy là cái chuông), còn cái không cần thì cứ kêu, mà kêu to (ấy
là toàn bộ cái xe, nhất là xích xe, cứ lọc xọc lọc xọc miết…). Đêm trung thu thế
nào bác cũng mang đến cho tôi một cái bánh dẻo nguyên vẹn, chỉ là nhân hạt sen
(cứng quèo), lớp bột bánh cũng khô và cứng… nhưng sao mà ngon thế không biết!
Ngon nhất, là vì được ăn cả chiếc bánh ấy, vì bác dành riêng cho mình tôi. Còn
một, hai cái bánh mua bằng phiếu, hay cơ quan “phân phối” thì má tôi thường để
dành gửi biếu các bác chủ
nhà hồi đi sơ tán, vì “ở Hà Nội mình còn có khi được ăn, chứ ở nông thôn chẳng
có đâu con ạ”.
Một năm vào mùa trung thu, đi tàu điện
từ chợ Hôm lên Cầu Giấy đến trường Yên Hòa, đi qua phố Hàng Bài, phố Hàng Bông,
thấy bán đèn ông sao, lồng đèn con gà con thỏ… tôi cứ mải mê ngắm và ước gì mình có được
chiếc đèn ấy. Thèm được cầm cái cán dài dài có dán giấy vòng quanh, được đốt ngọn
nến nhỏ xíu trong đèn, được đung đưa nó theo mỗi bước chân. Nỗi thèm muốn mạnh đến ứa nước mắt. Sau này mới hiểu lúc đấy chảy nước
mắt vì tủi thân, sự tủi
thân không do ai không vì cái gì, chỉ vì không hiểu sao chưa bao giờ (và không
bao giờ vì cho đến nay đã già rồi) mình được có một đồ chơi trung thu như thế!
Bây giờ vào mỗi mùa trung thu, nhiều
nơi vẫn còn có những trẻ em ước mong có một cái bánh nhỏ, một món đồ chơi giản
đơn như thế. Chúng tôi vẫn rủ nhau mỗi người một chút, giúp cho các em nhỏ hoàn cảnh
khó khăn có được niềm
vui nho nhỏ trong ngày Tết của trẻ em.
Sài Gòn 11.8.2025
Hình: trẻ con khu tập thể ngày ấy...
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét