https://doanhnhansaigon.vn/ky-su-sai-gon-50-mua-tet-qua-315818.html
Tùy bút, Nguyễn Thị Hậu
Kể từ mùa hè 1975 tôi theo gia đình từ Hà Nội trở về Sài Gòn - Nam bộ, quê
hương tôi được nghe ba má tôi nhắc suốt những năm dài “ngày Bắc đêm Nam”, đến
nay tôi đã sống ở TP. HCM 50 năm rồi!
Năm mươi năm, thời gian đó gần hết một đời người. Nhưng với một thành phố
có trên 300 năm tuổi, hay hơn 3000 năm của một vùng đất.... thì khoảng thời
gian đó chưa thể gọi là dài! Nhìn lại, Sài Gòn – TP. HCM để lại những gì trong
tâm tưởng của thế hệ trưởng thành vào thời hậu chiến, như tôi?
Một lần tôi ngồi quán cà phê với bạn. Hai đứa cùng được
sinh ra ở Hà Nội cùng sống ở Sài Gòn từ mấy chục năm nay... qua thời đại học rồi
cùng lập gia đình, cùng vượt qua thời bao cấp cực nhọc, chúng tôi vẫn gắn bó với
nhau dù có khi đến vài năm không gặp mặt. Ngày cuối năm ngoài đường xe cộ như
nêm, mọi người tất bật. Trong quán vắng miên man nhạc Trịnh, bạn chợt thốt lên,
nhớ Sài Gòn quá... Câu nói của bạn giúp tôi hiểu rõ hơn cảm giác bồi hồi không
lý giải được: đúng rồi, tôi cũng nhớ Sài Gòn dù đang ở giữa Sài Gòn, lạ không?
Không chỉ một lần như vậy, mà mỗi khi nhắc đến Sài Gòn, nhiều người luôn bắt
gặp cảm giác bồi hồi như thế, dù bạn từ đâu đến thành phố này...
***
Sài Gòn là địa
danh mang tính lịch sử - văn hóa, từ khoảng cuối thế kỷ 17 đến giữa thế kỷ 20 địa
giới mở rộng dần theo chính nhu cầu phát triển của thành phố. Quá trình khai
sinh Sài Gòn là sự hội tụ của những người “nhập cư” từ nhiều vùng miền, trong
những giai đoạn lịch sử khác nhau. Quá trình tụ cư cho thấy vùng đất lành Sài Gòn đã là
điểm đến, nơi dừng chân, nơi sinh cơ lập nghiệp của biết bao “đàn chim” từ nhiều
vùng đất và nguồn gốc xuất xứ khác nhau. Chỉ kế đến những năm cuối thế kỷ 20 đầu
thế kỷ 21, Sài Gòn đã dung chứa trong nó hàng triệu con người, cũng chia sẻ
hàng triệu cơ hội kiếm sống trong đó có hàng ngàn cơ may thành đạt, giàu có. Hiện
nay Sài Gòn là thành phố đông
dân nhất nước và cũng là nơi có người nhập cư nhiều nhất.
Ở Sài Gòn có rất nhiều “hội đồng hương”, gần
như có đủ tất cả các tỉnh thành thậm chí có cả hội đồng hương cấp huyện. Người
các tỉnh thành vào đây
giữ được “cá tính văn hóa” riêng của quê hương mình, nhất là ngôn ngữ và ẩm thực
là hai yếu tố được nhận biết rõ ràng nhất. Ở Sài Gòn tiếng nói các vùng miền
hòa lẫn vào nhau, không phân biệt “quê” hay “thành”, không kỳ thị “Sài Gòn” hay
“tỉnh”. Chỉ cần buổi sáng ngồi ở các quán cà phê bạn có thể nghe thấy giọng nói
cả ba miền Nam Trung Bắc, có thể nhận ra tiếng miền Tây, tiếng Hà Nội, tiếng Quảng,
tiếng Huế, chưa kể bây giờ còn có nhiều người Hàn, người Nhật, người các xứ Âu
Mỹ đến làm ăn tại Sài Gòn.
Các món ăn ở
Sài Gòn thì chẳng thiếu đặc sản của nơi
nào: Bánh Huế, cơm hến, mì Quảng, bùn bò Huế, phở Hà Nội, bánh đa cua, nem
vuông Hải Phòng, bún đậu mắm tôm “đặc Bắc”, bún mắm, bún nước lèo miền Tây, hủ tíu Sa
Đéc, Mỹ Tho, Nam Vang, bún riêu bắc, bún riêu nam, bánh xèo “Bà Mười Xiềm” Cần
Thơ, bánh khọt Cô Ba Vũng Tàu, cơm lam thịt trâu gác bếp Tây Bắc… Quán ăn Tây,
Nhật, Hàn, Thái, tiệm Fast Food khắp nơi…
Ẩm thực và ngôn ngữ ở Sài Gòn như một “liên hiệp quốc” chung sống hòa
bình, thân ái, chẳng ai muốn loại trừ ai, mà có muốn thì cũng không được, miễn là phong cách làm ăn “như người
Sài Gòn” thì sẽ tồn tại.
Trong quá trình hình thành và phát triển, Sài Gòn đã dung
nạp, tiếp nhận nhiều
các yếu tố văn hóa như phong tục tập quán, tín ngưỡng tôn
giáo, tiếng nói, ẩm thực, trang phục… của các cộng đồng dân cư khác nhau. Nhưng quan trọng là
Sài Gòn không làm thay đổi những nét văn hóa riêng của từng cộng đồng mà nuôi dưỡng tất
cả để tạo nên sự phong phú đa dạng của văn hóa Sài Gòn. Tôn trọng sự đa dạng, Sài Gòn có sự bao
dung làm nên “cái nôi” cho những tài năng đến
đây và tỏa sáng.
Như nhiều
nhạc sĩ, ca sĩ người
Hà Nội vào sinh sống ở Sài Gòn giữ được “chất Hà Nội” qua tác phẩm, qua giọng
hát, qua phong cách sống. Có lẽ nhờ đó mà có rất nhiều bài hát hay về Hà Nội đã
được sáng tác tại đây,
nhiều nhạc sĩ, ca sĩ thành danh từ đô thị này. Đó là còn chưa kể đến những nhân tài,
trí thức của các lĩnh vực văn hóa – nghệ thuật khác, các lĩnh vực khoa học kỹ
thuật, kinh tế... bên cạnh hàng triệu con người bình dị đến đây “kiếm sống”,
nhưng rồi dần đần đã trở thành “người Sài Gòn”.
Nhiều lần tôi
thử lý giải về sự bao dung nâng đỡ của
Sài Gòn đối với những gì còn yếu thế, mới mẻ, thậm chí còn chưa kịp định hình. Không thể không bắt đầu từ lịch sử. Là
vùng đất chưa kịp có ký ức lâu dài nếu ta coi yếu tố thời gian lịch sử là quan
trọng nhất trong việc hình thành ký ức và truyền thống: Sài Gòn 300 năm lại là
vùng đất “làm ăn”, trung tâm kinh tế, khác tính chất trung tâm chính trị của
Thăng Long hay Huế. Do không chịu sự níu kéo của truyền thống quá sâu nặng nên
dễ tiếp nhận cái mới, đồng thời chấp nhận và thích nghi để không “đồng hóa” cái
mới, cái khác. Người Sài Gòn có tính thực tế cao nhưng không bị chuyển thành sự
tư lợi mà ngược lại tính cộng đồng cũng cao, việc xã hội, Làm “việc nghĩa” được coi
là chuyện bình thường. Lấy
hiệu quả việc “làm ăn” là quan trọng nhất, mọi cái khác coi
là “chuyện nhỏ”,
“làm ăn được” còn để mình “sống được” và có
thể chia sẻ, đùm bọc người khác.
Nói chuyện với
nhiều người bạn Mỹ, các bạn đều nhận xét rằng, có gì đấy khá giống nhau giữa sự
hình thành, phát triển của
vùng đất Sài Gòn với nước Mỹ nói chung và với những
thành phố lớn như NewYork chẳng hạn. Và nếu như ở nước Mỹ có một ngày Thanksgiving thì tôi luôn mong rằng, những
người đã đến Sài Gòn sinh sống làm ăn, hãy có một lần thôi, nhớ đến sự rộng rãi
sẻ chia và tình nghĩa của thành phố và con người vùng đất này.
***
Mùa Giáng Sinh năm nay thời tiết Sài Gòn thật tuyệt, buổi sáng không khí se
se lạnh, trưa chiều vẫn nắng nhưng không nóng, dù mọi năm thời gian này Nam bộ
đã vào mùa nắng gay gắt. Sáng nay đi có việc qua khu vực trung tâm thành phố, tôi
ngắm nhìn cuộc sống sôi động diễn ra trên từng con đường, đắm mình trong không
khí Giáng Sinh rộn rã, chợt nhận ra Sài Gòn vừa quen vừa lạ... Những nơi chốn
quá quen thuộc luôn mang lại cho sự bất ngờ, nếu một ngày nào đó mình bỗng
nhiên “sống chậm”. Sài Gòn luôn là một nơi như thế.
Đặc biệt những ngày này, khu vực chợ Bến Thành đến ga Metro trung tâm luôn
đông đúc. Cả tháng nay tuyến metro số 1 đã chạy thử, hôm nay là ngày vận hành
chính thức nên nhiều người dân thành phố náo nức “đi cho biết”. Dù tôi từng nhiều
lần đi metro ở nước ngoài nhưng chứng kiến niềm vui của bà con, cũng là chứng
kiến một thành quả lớn của thành phố, tôi thật vui và xúc động...
Tuyến metro số 1 hoàn thành đánh dấu sự khởi đầu mới. TP. HCM sẽ bước tiếp
những bước đi thần kỳ trong 50 năm nữa! Bởi vì sức sống Sài Gòn luôn được nuôi
dưỡng từ sự cởi mở, bao dung, bởi vì dù bao nhiêu thời gian qua đi thì tôi vẫn
tin rằng, Sài Gòn – TP. HCM luôn là “vùng đất lành” của biết bao con tim và khối
óc ở cả trong và ngoài nước.
TP. Hồ Chí Minh, 22.12.2024
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét