CẢI LƯƠNG TRĂM NĂM NGUỒN CỘI

Lâu lắm rồi tôi mới đi xem cải lương, vì nhiều lý do. Hôm nay đến với chương trình CẢI LƯƠNG TRĂM NĂM NGUỒN CỘI bỗng như sống lại với sân khấu cải lương đầu những năm 1980, khi mà cải lương Sài Gòn có một sức sống mới từ những vở diễn kinh điển đến vở diễn hiện đại, từ thế hệ nghệ sĩ khởi đầu tài hoa đến thế hệ kế tiếp đầy tài năng, từ sự nhuần nhuyễn của năng khiếu bẩm sinh đến sự thể hiện bài bản của đào tạo, truyền nghề... Hơn hết cả là mỗi đêm diễn khán phòng rạp hát là một không gian thiêng – nơi giao hòa cảm xúc của nghệ sĩ và khán giả.

Chỉ là sự hiểu biết hạn hẹp về cải lương – do ba tôi truyền cho – nhưng tôi cho rằng, chương trình thể hiện được và đúng chất cải lương, thấm đẫm từng câu chuyện về cổ nhạc, về kịch bản, về vai diễn... Bản Dạ cổ hoài lang, bản vọng cổ Hàn Mạc Tử, các trích đoạn ca ra bộ “Bùi Kiệm thi rớt trở về” (hay còn gọi là lớp Bùi Kiệm – Kiều Nguyệt Nga), vở Đời cô Lựu – lớp cô Lưu nhận được thư của người chồng vượt ngục, vở tuồng cổ Câu thơ yên ngựa của đoàn Minh Tơ – lớp Xử án Hoàn hậu Thượng Dương là những trích đoạn điển hình, tiêu biểu cho các đặc trưng cơ bản của cải lương cả về loại hình thể hiện, kịch bản, tính cách nhân vật và không thể thiếu là tính xã hội của một nghệ thuật truyền thống đặc biệt như cải lương.

Bằng tình yêu có phần thiên lệch với cải lương – cái nghiệp cả đời sống chết của ba tôi – tôi thật cảm động khi xem chương trình này. Không phải là một vở diễn hoàn chỉnh mà chương trình là một câu chuyện về trăm năm của nghệ thuật cải lương. Từ đờn ca tài tử đến ca ra bộ, từ bản dạ cổ hoài lang tới bản Vọng cổ, từ vở diễn xã hội đến tích tuồng lịch sử... Đặc biệt các thế hệ nghệ sĩ cải lương đã được chương trình trân trọng nhắc nhớ tôn vinh một cách đầy tình cảm, các nghệ sĩ giao lưu gần gũi với khán giả... Chương trình là sự giới thiệu khái quát nhưng sắc nét thế nào là cải lương, và qua đó phần nào lý giải, vì sao cải lương được người Nam bộ yêu quý và tới giờ vẫn phổ biến trong đời sống người Nam bộ.

Tôi nhớ lại hồi trước có lần gặp nhà nghiên cứu Trần Bạch Đằng, ông nói với tôi: hồi kháng chiến ở khu 9, bản vọng cổ bị hạn chế vì “ảo não, làm nản lòng chiến sĩ”. Thằng cha mày (ông gọi ba tôi một cách thân thiết như vậy) cứng đầu lắm, vẫn cho đoàn hát của nó ca vọng cổ. Nhờ vậy mà mang được vọng cổ tập kết ra Bắc.

Tôi nhớ Ba tôi, người dành cả đời mình cho ánh đèn sân khấu cải lương. Khi tôi còn nhỏ, hiếm hoi những giây phút ông không đi biểu diễn xa, khi ở nhà ông đều ru tôi ngủ bằng bản Dạ cổ hoài lang... với ông, bản Dạ cổ hoài lang không chỉ là tiếng lòng người thiếu phụ vọng phu mà đó là nỗi lòng nhớ quê hương của ông trong thời gian dài ngày Bắc đêm Nam.

Tôi nhớ Ba tôi những ngày đầu về Sài Gòn đã không mệt mỏi đi nói chuyện về “Lịch sử và đặc điểm của sân khấu cải lương” ở Nhà văn hóa Thanh niên số 4 Duy Tân, ở các trường đại học... Và cho đến cuối đời ông vẫn luôn mơ ước có một Viện nghiên cứu sân khấu cải lương, một Bảo tàng nghệ thuật cải lương, để ghi ơn những thế hệ tiền bối và lưu giữ một tinh hoa văn hóa của  Nam bộ.

Hôm nay, nếu Ba tôi còn sống chắc Ba sẽ vui lắm. Cải lương Nam bộ sẽ không mất đâu Ba, một thế hệ trẻ đã biết yêu quý và gìn giữ cải lương bằng cách thức mới.

Một chương trình nghệ thuật mang lại nhiều cảm xúc đẹp. Rất đáng được thưởng thức!

THÔNG TIN CHƯƠNG TRÌNH  https://www.facebook.com/CLTNNC/